Όταν ο χρόνος σε συναντά, το δάσος σας κρύβει.

Πριν λίγο καιρό περπατούσα σε ένα μονοπάτι στην Πάρνηθα, απολαμβάνοντας την αίσθηση του να μην είμαι στο γραφείο μου, μπροστά από δύο οθόνες, μισοδιαβασμένα βιβλία σκορπισμένα παντού, φλιτζάνι με κρυωμένο καφέ και το κωλόγατό μου να με πρήζει. Στοχαζόμουν περί της πραγματικής σημασίας όλης της καθημερινής μου ρουτίνας, συγκρίνοντάς την με το πώς θα ήταν να τα παρατήσω όλα, να πάω στο χωριό μου στα Ζαγοροχώρια και να ζήσω στη φύση, ξέρεις, όπως παλιά, όπως οι πρόγονοί μου. Δεν πρόλαβα να ολοκληρώσω την σκέψη αυτή όμως, επειδή ξαφνικά, και χωρίς υπόνοια κακοκαιρίας, κατέφτασε τρομακτική καταιγίδα με κεραυνούς. Έτρεξα να βρω φύλαξη κάτω από δέντρο, καθώς δυνατές αστραπές βροντούσαν ακριβώς πάνω από το δάσος. Όσο γρήγορα εμφανίστηκε, έτσι και εξαφανίστηκε και μέσα από το δάσος εμφανίστηκαν δύο ανθρώπινες μορφές. Δεν άργησα καθόλου να αναγνωρίσω ότι η μία ήταν ο εαυτός μου.

Παρότι ήθελα να εκφράσω τον προφανή μου τρόμο, σκέφτηκα “δεν γαμιέται, για να δούμε..”. Πλησίασα και αμέσως μου συστήθηκα, και έκανα την κατάλληλη ερώτηση, “ρε, τι στο διάολο, συμβαίνει πραγματικά αυτό εδώ; ”. Ο άλλος εγώ απάντησε,“Ναι, γνωρίζω την φρίκη σου αυτή την στιγμή και προφανώς και είμαι από το μέλλον σου, δηλαδή το μέλλον μας. Ναι, τέλος πάντων αυτό. Θα σου εξηγήσω τι συμβαίνει ρε συ, απλά κάτσε να σου γνωρίσω τον συνταξιδιώτη μου, τον κ. Isaac Asimov” (*). Τώρα να πω ότι δεν πίστευα που γνώρισα τον άνθρωπο αυτόν θα ήταν περιττό –εδώ έπρεπε να πιστέψω ότι άνοιξε πύλη στον χρόνο, σε δάσος στην Πάρνηθα και εμφανίστηκε ο εαυτός μου. Το προσπερνάμε αυτό.

Εγώ: “Σας γνωρίζω από τα βιβλία και τα μυθιστορήματα σας, τα έχω εκτιμήσει πολύ”.

Ασίμωφ: “Βιβλία; Μόνο άρθρα έχω γράψει μέχρι στιγμής, δεν έχω γράψει βιβ...”

Διέκοψε ο άλλος εγώ: “δεν έπρεπε να του πεις λεπτομέρειες για το μέλλον του! Όπως και να έχει, δεν πειράζει. Κ. Άιζακ, θα σας πω απλώς ότι αργότερα θα γράψετε πολλά βιβλία, αλλά καλύτερα ας μην συζητήσουμε άλλο περί αυτού. Έστρεψε επίμονο το βλέμμα του προς εμένα, “καλά ρε ηλίθιε, αφού ξέρω ότι γνωρίζεις τόσα για τον χωρόχρονο, και έχεις δει τα Βack to the future 23 φορές, μην αναφέρεις λεπτομέρειες για το μέλλον κάποιου. Τέλος πάντων. Τι λες; Έχεις όρεξη για ένα περίπατο με το παρελθόν και το μέλλον;”.

Προχωρήσαμε προς τον καταρράχτη, συζητώντας για ώρα περί επιστημονικών θεμάτων, φανταστικών και πραγματικών. Ο Άλλος εγώ, μου εξήγησε αποφεύγοντας να αναφέρει λεπτομέρειες, ότι πήρε τον Άσιμοβ για ένα ταξίδι σε διάφορες περιόδους στο μέλλον και πρώτη στάση τους είναι εδώ στο δικό μας παρόν. Ενώ δεν μου φαινόταν λογικό, επέμενε ότι έπρεπε να κάνει την στάση αυτή, διότι έτσι είχε συμβεί σε αυτόν. “Δεν πρέπει να σπάσω τον κύκλο. Ίσως να μην υπάρχει λόγος, αλλά εάν δεν γινόταν αυτό κανείς δεν ξέρει πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα!”.

Ρωτούσαμε τον Ασίμωφ για την ζωή του στην Αμερική τις δεκαετίες του ’50 και ’60 και για τις βλέψεις του για το μέλλον. Σκέφτηκα μήπως υπάρχει περίπτωση να τους ακολουθήσω, όποτε ρώτησα, “Φαντάζομαι ότι δεν πρόκειται να έρθω και εγώ μαζί σας στο επόμενο προορισμό, επειδή θα το κάνω όταν θα είμαι στη θέση που είσαι εσύ τώρα;”. “Ακριβώς.” μου απαντάει, “ δεν είσαι έτοιμος ακόμη για να δεις το μέλλον. Όλοι βιάζονται να μάθουν για το μέλλον τους, το οποίο είναι λογικό, γνωρίζοντας την εποχή που ζούμε, καθώς όλοι ανησυχούν για το μέλλον. Όταν όμως δεν υπάρχει βεβαιότητα σε οτιδήποτε, αναζητούμε τρόπους να την αποκτήσουμε, είτε αυτό καταλήγει σε επιστήμη, είτε σε φαντασία.”. “Καλά ντε απλώς ρώτησα...”. Φαντάσου να στην λέει ο ίδιος σου ο εαυτός. Τι μαλάκας που μπορώ να γίνω ώρες ώρες.

Ασίμωφ: “Θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι. Μέχρι στιγμής έχω φανταστεί το βαθύτερο μέλλον, ωστόσο το σύντομο μέλλον, δηλαδή το παρόν για σένα τώρα, είναι κάτι που με δυσκολεύει περισσότερο. Είναι πιο εύκολο να φανταστείς για το βαθύτερο μέλλον μερικές φορές, γιατί δεν χρειάζεται να είναι πιστευτή ή και ρεαλιστική η ιδέα σου. Είναι διαφορετικές οι απαιτήσεις, όμως, όταν γράφεις για το αύριο. Θέλω να πω, κατά πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος σχετικά με την δική μου εποχή;”

Εγώ: “Δεν θα έλεγα ότι έχει αλλάξει δραματικά. Ναι σίγουρα μια πρώτη εικόνα θα σου έδινε την εντύπωση ότι έχουμε κάνει 'άλματα', ωστόσο, παρόλα τα επιτεύγματά μας, οι άνθρωποι κατά βάση δεν έχουν εξελιχθεί. Ένας πεσιμιστής θα έλεγε μάλιστα ότι έχουμε χειροτερέψει ως είδος, το οποίο είναι μεν μια υπερβολή, αλλά έχει βάση σε ορισμένα θέματα”.
Ασίμωφ: “ Πάντα οι άνθρωποι θα έχουν έχουν ατέλειες, γιατί πάντα οι άνθρωποι θα είναι ημιτελή όντα. Η ιστορία το τεκμηριώνει αυτό, και το μέλλον το αποδεικνύει. Σε τι όμως αναφέρεσαι εσύ όμως;”
Εγώ: “Τεχνοφοβία!”
Ασίμωφ: “Τεχνοφοβία; Για ποιο λόγο; Από όσο έχω καταλάβει η εποχή αυτή θεωρείται από τις επόμενες γενιές ως μια από τις πιο δημιουργικές και ευεργετικές”.
Εγώ: “ Συμφωνώ, είναι ένα από τα παράδοξα της εποχής μας. Η εποχή στην οποία καταφέραμε και ενσωματώσαμε την τεχνολογία στην καθημερινότητά μας είναι ταυτόχρονα η εποχή που την φοβόμαστε το περισσότερο”.
Ασίμωφ: “Μα και στην εποχή μου την φοβούνται. Σχεδόν πάντοτε υπήρχε μία αποστείρωση της κοινωνίας από την τεχνολογία. Όταν ήμουν παιδί, μεγαλώνοντας στην Νέα Υόρκη, θυμάμαι που είχαμε ραδιόφωνο και αυτό το θεωρούσαμε εντυπωσιακό και τέσσερις δεκαετίες αργότερα έφτασε η έγχρωμη τηλεόραση”.
Εγώ: “Ναι και πάντα θα υπάρχει η απόσταση αυτή, διότι δεν θα γίνουν όλοι επιστήμονες και παντογνώστες, όχι ότι όλοι στον ερευνητικό χώρο έχουν πλήρη επίγνωση για την επιρροή του έργου τους. Απλώς θεωρώ ότι στην εποχή σας υπήρχε τουλάχιστον μεγαλύτερη αισιοδοξία για το μέλλον. Αυτό το κρίνω βέβαια, όχι από την όψη του επιστημονικού χώρου-γιατί αυτοί πάντα αισιόδοξη θα είναι-, αλλά από την όψη της ευρύτερης κοινωνίας”. 
Άλλος Εγώ: “Μέχρι και την μετά-μοντέρνη περίοδο στα τέλη των ’60s, την εποχή του 'retro' όπως και την αποκαλούμε σήμερα”, είπε γελώντας, “ ο περισσότερος κόσμος έβλεπε το μέλλον ως ουτοπικό και φανταστικό. Δηλαδή, ότι η κοινωνία θα έχει επιλύσει όλα τα φυλετικά, οικονομικά και κοινωνιολογικά προβλήματά της, ότι θα έχουμε ταξιδέψει στο διάστημα και η τεχνολογία μας θα έχει εξαλείψει όλες τις αρρώστιες. Βλακώδεις ρομαντισμοί”. Τελικά και στο μέλλον θα είμαι το ίδιο κυνικός.
Ασίμωφ: “Παρεμπιπτόντως, σε λίγα χρόνια βγαίνει μια νέα ταινία, κοίτα να δεις πώς λέγεται.” Κοίταξε χαμηλά χαϊδεύοντας τα γένια του. “Α ναι! 2001: οδύσσεια του διαστήματος, μήπως την έχετε δει; Βασίζεται σε ένα βιβλίο αυτού του παπάρα τον Κλαρκ”. Εννοούσε τον Άρθουρ Κλαρκ. Δεν τα πήγαιναν και πολύ καλά μεταξύ τους, διατηρούσαν πάντοτε μια σχετική κόντρα.
Εγώ: όχι δεν την έχω δει. Είναι μια από αυτές τις ταινίες που όλο λες ότι πρέπει να την δεις, και πάντα ξεχνάς, ίσως να την κατεβάσω το βράδυ”.
Ασίμωφ: “Να την κατεβάσεις; Τι εννοείς;”
Εγώ: “Όταν λέω 'κατεβάσω' ενν..”

Άλλος Εγώ: “ Θα σας εξηγήσω εγώ μετά, δεν έχουμε τόσο πολύ χρόνο στο μέρος αυτό.”
Εγώ: “Ναι τέλος πάντων, απλά υπήρχε όρεξη, υπήρχε φαντασία για το μέλλον. Σήμερα οι περισσότερες ιδέες που προβάλλονται και γίνονται κοινώς αποδεκτές ως επιστημονική φαντασία είναι οι χολιγουντιανές ταινίες. Μόνο εκρήξεις και η καταστροφή του κόσμου είτε από εξωγήινους, επιδημίες, μεταλλαγμένους, φυσικές καταστροφές, ακόμη και πόλεμος με ρομπότ προβάλλει. Άλλη μια φορά να ακούσω για ρομπότ που ξαφνικά ξυπνάνε και συνειδητοποιούν ότι πρέπει να εξαλείψουν τους ανθρώπους και πραγματικά θα ξεράσω”.
Ασίμωφ: “Εγώ πιστεύω ότι θα τους κατασκευάσουμε με τέτοιο τρόπο που δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί αυτό”. Προφανώς ήδη είχε σκεφτεί τους 'τρεις νόμους της ρομποτικής', που αργότερα θα εισήγαγε στο βιβλίο του 'Runaround' ή όπως μετονομάστηκε αργότερα 'I, Robot'.
Εγώ: “Εγώ σας λέω ότι μπορεί και να μην χρειαστεί καν, αλλά ναι συμφωνώ μαζί σας.”
Ασίμωφ: “Όπως και να συμβεί, δεν έχει σημασία για το σήμερα, διότι στο να επιμείνει κάποιος στο να απαντήσει το ερώτημα αυτό είναι ισοδύναμο με τον αναζητεί αποδείξεις για φαντάσματα. Απλά δεν μπορείς να το κάνεις. Ο ρόλος της επιστήμης είναι να σου δώσει απαντήσεις και εξηγήσεις, η επιστημονική φαντασία από την άλλη σου δίνει εναύσματα για να το κάνεις αυτό. Η αρχική ιδέα δεν χρειάζεται να είναι σωστή, καθώς καρπός πραγματικός είναι η ίδια η αναζήτηση που γεννάται.”
Άλλος Εγώ: “Ένα κλασικό παράδειγμα είναι το ατομικό μοντέλο του Μπορ. Παρότι αποδείχθηκε λίγα μόλις χρόνια αργότερα ότι δεν ήταν σωστό, αποτελούσε βάση για την εύρεση του πραγματικού.”
Ασίμωφ: “Σωστά. Στην εποχή σας όμως δεν υπάρχουν άξιοι συγγραφείς;”
Εγώ: “Δεν νομίζω, όσα έχω διαβάσει μου φαίνεται ότι απλώς αντιγράφουν τους παλαιότερους.”
Άλλος εγώ: “ Υπάρχουν μερικοί, απλά δεν έχεις ψάξει αρκετά ακόμη.”
Δεν έκανα καν τον κόπο να τον ρωτήσω, προφανώς θέλει ο εαυτός μου να το το ανακαλύψω μόνος μου.
Ασίμωφ: “Το φανταζόμουν ότι δεν θα είχαν αλλάξει τα πράγματα ακόμη. Είναι αστείο λίγο που πριν λίγα χρόνια οι εταιρίες διαφήμιζαν ότι μέχρι το 2000 θα έχουμε ιπτάμενα αυτοκίνητα. Ποτέ δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι τις διαφημίσεις.”

Εγώ: “Ιπτάμενα αυτοκίνητα; Ούτε στην δική μου ζωή δεν θα προλάβω να το δω αυτό.”
Άλλος Εγώ: “Εχμ...” Έβηξε με ειρωνικό ύφος. Λες όντως να...; Μπα, μπορεί απλά να κοροϊδεύει.
Εγώ: “Ξέρετε, το θέμα για μένα είναι ότι η κοινωνία δεν έχει προλάβει να αφομοιώσει το πνεύμα της προηγμένης τεχνολογίας. Μπορεί αυτή να εξελίσσεται με ξέφρενους ρυθμούς, αλλά δεν το πολύ λαμβάνουμε υπόψιν νομίζω. Όταν κάτι είναι καθημερινό και το θεωρείς δεδομένο, παύει να σε απασχολεί.”
Ασίμωφ: “ Αυτό είναι λογικό γιατί μόνο έτσι υπάρχει εξέλιξη.”
Εγώ: “Όχι δεν εννοώ αυτό, εννοώ ότι δεν νομίζω ότι εκτιμάμε την τεχνολογία, γιατί ξεχνάμε ότι χωρίς αυτήν δεν θα είχαμε αντισεισμικά κτήρια, ασφαλή αυτοκίνητα, κινητή τηλεφωνία, δορυφορικές επικοινωνίες, ιατρική και φάρμακα και πάνω από όλα το διαδίκτυο, σίγουρα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Επίσης, είναι εκνευριστικό που υπάρχει και τόση παραπληροφόρηση για αυτή.”
Άλλος Εγώ: “Μην κατηγορήσεις πάλι το Χόλιγουντ. Δεν ευθύνονται μόνο αυτοί, ίδιο μερίδιο έχει και η επιστημονική κοινότητα που δεν προβάλλεται περισσότερο, καθώς και ο μέσος άνθρωπος που δεν κάνει τον κόπο να ενημερωθεί ή να αναζητήσει έστω εγκυκλοπαιδική πληροφορία σχετικά με αυτό.”
Εγώ: “Εδώ ρε συ υπάρχουν τόσοι που αγοράζουν βιβλία του Λιακόπουλου και πιστεύουν τις ηλιθιότητες του, πιστεύεις ότι θα κάνουν τον κόπο να αναζητήσουν γνώση σε πραγματικά βιβλία και όχι στο 'Καιρός γαρ Εγγύς';”
Ασίμωφ: “Ποιος είναι ο αναφερόμενος κύριος;”
Άλλος Εγώ: “ Ένας τύπος που πουλάει βιβλία συνωμοσίας για εξωγήινους και για την καταστροφή του κόσμου. Πιο πιθανό να μάθεις κάτι πραγματικό από πλέι μπόι.”
Ασίμωφ: “ Οι άνθρωποι, λόγω της απόστασης που είπες πριν, μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν την επιστήμη και την τεχνολογία με τρόπο αντίστοιχο που αντιμετωπίζουν τις θρησκείες και όλα τα άλλα υπερφυσικά δυστυχώς. Είμαστε όλοι λίγο πολύ παγιδευμένοι στον τρόπο σκέψης που έχουμε μάθει και αυτό πολύ δύσκολα αλλάζει. Και να εμφανιστούν αύριο εξωγήινοι, ή νοήμοντα ρομπότ, αυτομάτως, είτε συνειδητά είτε όχι, η πρώτη σκέψη τους θα είναι σκέψη φόβου και όχι ενθουσιασμού. Αυτό δεν είναι πρόβλημα της εποχής σου, είναι διαχρονικό και θα πάρει πολλά χρόνια να αλλάξει αυτό. Σκέψου το ως το επόμενο βήμα της εξέλιξής μας, γιατί αυτό είναι κατά βάση. Αυτοί που είδαν τον πρώτο να ανάβει φωτιά σίγουρα σκέφτηκαν 'τι κάνει ο ηλίθιος, θα μας κάψει όλους ζωντανούς'. Η δυσκολία στην κατανόηση της εξέλιξης είναι ότι πραγματοποιείται σε τέτοιο βάθος χρόνου, που και σε είκοσι γενιές νομίζεις ότι δεν παρατηρείς αισθητή διαφορά, και όμως είναι εκεί. Μπορεί να μην είναι αλλαγή στην ανατομία ή στην φυσιογνωμία, αλλά είναι στη διανοητική και γνωστική ικανότητα, το οποίο είναι επίσης κάτι που προδιαγράφεται από την βιολογία μας!”
Άλλος Εγώ: “Άιζακ, πρέπει να φύγουμε, σε λίγο θα είναι καλές οι συνθήκες για να πάμε στον επόμενο προορισμό.”
Εγώ: “Κάτσε ρε, δεν επιλέγετε όποτε θέλετε να κάνετε τις μεταβάσεις; Έχω τόσες ερωτήσεις ακόμη! ”
Άλλος Εγώ: “ Πιστεύεις ότι είναι τόσο απλό; Σιγά μην ήταν όπως στις ταινίες. Περίμενε λίγο να φέρω το 'Ντελόριαν' με το 'φλαξ καπάσιτορ'. Χαχαχα. Μην ανησυχείς δεν θα είναι η τελευταία φορά που θα συναντηθούμε.”

Εγώ: “Τώρα υπονοείς στο μέλλον ή στο παρελθόν, με έχεις μπερδέψει γιατί δεν μου εξηγείς και τίποτα.”
Άλλος Εγώ: “Δεν χρειάζονται όλα εξήγηση. Υπομονή θέλει.”
Στρέφω προς τον Ασίμωφ και, “Φανταστείτε”, του λέω, “να ήσασταν κάποιος των δεκαετιών του ’20-‘30. Άντε να αποφύγω να αναφέρω κάτι για το μικρό 'παρτάκι' που ερχόταν σε 15 χρόνια.” Γέλασε ελαφρώς, αλλά ταυτόχρονα κάπως άβολα.
Η απάντησή του άλλου εαυτού μου ήταν πιο ενδιαφέρουσα: “Που να δεις τι περιμένει εσένα σε 20 χρονάκια!”, και γέλασε αρκετά. Είχε και κάτι να προσθέσει πριν εξαφανιστούν “Α και κάτι άλλο, αν ποτέ χρειαστείς να γράψεις την ιστορία αυτή, δηλαδή να την διατυπώσεις, μην πεις που πραγματικά συναντηθήκαμε, γράψε καμία χαζομάρα ότι συναντηθήκαμε σε δάσος στην Πάρνηθα”. Το είπε αυτό και έπειτα από μία εκτυφλωτική λάμψη, χάθηκαν στον χρόνο, ο Άιζακ Ασίμωφ και ο μελλοντικός μου εαυτός.
Η συνέχεια βρίσκεται στο (σύντομο) μέλλον.

** Ο Ισαάκ Ασίμωφ ήταν Ρωσο-Αμερικάνος συγγραφέας και καθηγητής Βιοχημείας. Θεωρείται από τους σημαντικότερους συγγραφείς επιστημονική φαντασίας του 20ού αιώνα, και ήταν ιδιαίτερα παραγωγικός συγγραφέας, καθώς η βιβλιογραφία του περιλαμβάνει πάρα πολλά βιβλία, και όχι όλα μυθιστορήματα. Τα έργα του, μερικά εκ των οποίων έχουν διασκευαστεί και στον κινηματογράφο, η συνείσφεραν σημαντικά και σε πολλούς τομείς πραγματικής επιστήμης, καθώς η ρεαλιστική και ειλικρινής διατύπωσή του για τις ζωές και τις δυσκολίες των ανθρώπων στο μέλλον, ενέπνευσαν πολλούς ερευνητές σήμερα. Το σημαντικότερο για μένα είναι ότι στα μυθιστορήματα του, διατηρούσε άψογη ισορροπία μεταξύ πραγματικών και φανταστικών στοιχείων, και πολλές φορές οι πλοκές περιείχαν πολυδιάστατες όψεις. Δηλαδή δεν στηριζόταν στο φανταστικό μέρος για να διατυπώσει την ιδέα του, καθώς συμπλήρωνε η πραγματικά ανθρώπινη όψη, η οποία περιλάμβανε οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνιολόγο-ψυχολογικές αντιλήψεις.